Znieczulenie ogólne- co powinieneś wiedzieć?

Niektóre zabiegi, zarówno te z zakresu chirurgii ogólnej, jak i plastycznej, wymagają, aby zastosować znieczulenie ogólne, czyli tzw. „narkozę”. Wiele osób obawia się poddania takiemu znieczuleniu. Czy słusznie? Jak przygotować się do zabiegu przeprowadzanego w znieczuleniu ogólnym i jakie ryzyko za sobą niesie?

Wybór metody znieczulenia

Wybór rodzaju znieczulenia, dokonuje lekarz podczas wywiadu anestezjologicznego. Na tym etapie lekarz przedstawia pacjentowi zalety i niedogodności związane z konkretną decyzją. W czasie rozmowy z lekarzem należy przekazać wszystkie znaczące dane dotyczące stanu zdrowia, ewentualnych alergii i przyjmowanych leków. Lekarz wybiera rodzaj znieczulenia, biorąc pod uwagę przede wszystkim charakter zabiegu, jego rozległość i operowany obszaru ciała. Podczas dużych operacji w obrębie klatki piersiowej, jamy brzusznej czy mózgu (czyli obejmujących centralne części ciała), stosuje się znieczulenie ogólne, m.in. z uwagi na konieczną kontrolę oddechu. Decyzja zależna jest również od czasu trwania zabiegu, stanu zdrowia chorego i ryzyka wystąpienia powikłań, a także od życzenia pacjenta czy nawet pozycji chorego na stole operacyjnym.

Podstawowa zasada mówi jednoznacznie: należy wybrać takie postępowanie anestezjologiczne, by zapewnić jak największe bezpieczeństwo i komfort pacjentowi.

Czym jest znieczulenie ogólne?

Znieczulenie ogólne to stan głębokiego uśpienia, całkowitej i odwracalnej utraty świadomości. Pacjent poddany znieczuleniu ogólnemu wprowadzany jest w stan podobny do bardzo głębokiego snu. Jest jednak głębszy, wywołany farmakologicznie, a w jego trakcie występuje depresja oddechowa, co oznacza, że pacjent nie jest w stanie oddychać samodzielnie. Świadomość jest „wyłączona”, dlatego pacjent nie odczuwa bólu podczas wykonywanie zabiegu. Tego rodzaju znieczulenie może wykonać tylko lekarz anestezjolog, który dostosowuje mieszankę leków do indywidualnych cech pacjenta. Znieczulenie ogólne powoduje także zahamowanie odruchów rdzeniowych i zwiotczenie mięśni szkieletowych, czyli stan niezbędny podczas operacji chirurgicznej.

Jak wyglądają zabiegi w znieczuleniu ogólnym?

Przed wprowadzeniem pacjenta w stan znieczulenia ogólnego, podawane są środki uspokajające, czyli tzw. premedykacja. Zastosowanie tego rodzaju zabiegu, nie tylko powoduje uspokojenie pacjenta, ale także zmniejsza ryzyko wystąpienia nudności po operacji i odczuwanego bólu. 

Znieczulenie ogólne rozpoczyna się etapem indukcji, czyli wprowadzeniem do znieczulenia. Wtedy to, podając anestetyki dożylnie lub wziewnie przez maskę twarzową, doprowadza się do utraty przytomności pacjenta. Trwa to kilka minut. Pacjent przestaje reagować na głos, znikają poszczególne odruchy, a jeżeli chory ma monitoruje się czynność mózgu- urządzenie pokaże spadek aktywności kory mózgowej. Wtedy rozpoczyna się oddychanie zastępcze (intubacja).

Kolejnym etapem jest podtrzymanie, czyli kondukcja, podczas której podaje się kolejne dawki leków znieczulających, przeciwbólowych i rozluźniających do czasu zakończenia zabiegu. Znieczulenie ogólne kończy się wybudzaniem.

Zabiegi w znieczuleniu ogólnym

Znieczulenie ogólne stosuje się w chirurgii ogólnej, gdzie do dużych zabiegów wymagany jest sen i dobre zwiotczenie mięśni pacjenta. Jest to też pierwszy wybór w większości operacji kardiochirurgicznych, neurochirurgicznych, ginekologicznych.

Znieczulenie ogólne wybiera się zazwyczaj z reguły u dzieci do 15. roku życia, nawet jeżeli wykonuje się też dodatkowo znieczulenie miejscowe. Połączenie tych rodzajów znieczuleń nazywa się znieczuleniem złożonym i ma na celu maksymalnie znieść stres i ból, także ten pooperacyjny u małych pacjentów. 

Znieczulenie ogólne stosuje się również u dzieci, gdy pacjent musi być unieruchomiony, np. podczas rezonansu magnetycznego u małego dziecka. 

Znieczulenie ogólne należy rozważyć u pacjentów, którzy mogą źle znieść znieczulenie regionalne ze względów psychicznych, z zaburzeniami świadomości, niewspółpracujących.

Chirurgia plastyczna- zabiegi w znieczuleniu ogólnym

W chirurgii plastycznej również istnieje grupa operacji, gdzie znieczulenie ogólne jest konieczne lub rekomendowane. Mowa tu o operacji: powiększania czy redukcji piersi, plastyki brzucha/ ramion lub w niektórych przypadkach liposukcji, a także w totalnej korekcji nosa. Oczywiście wybór znieczulenia jest zawsze ustalany indywidualnie, biorąc pod uwagę również preferencje pacjenta.

Znieczulenie ogólne- jak się przygotować?

Zabiegi w znieczuleniu ogólnym zwykle nie są codziennością dla przeciętnego pacjenta. Planowaniu i całemu procesowi zabiegowemu zawsze towarzyszy stres. Dlatego też warto przed zabiegiem odpowiednio się przygotować- na pewno pozwoli to na zracjonalizowanie sytuacji i spokojniejszy czas przedzabiegowy, a także lepszą i bardziej spokojną rekonwalescencję. Jak więc przygotować się do znieczulenia ogólnego?

• pacjent powinien być „na czczo” lub przynajmniej nie powinien nic jeść ani pić na 6 godzin przed zabiegiem
• Nie wolno spożywać alkoholu i palić papierosów co najmniej 24 godziny przed zabiegiem. Optymalnie byłoby, gdyby pacjent zrezygnował z używek na 3 tygodnie przed zabiegiem.
• Podczas zabiegu pacjent nie może mieć żadnej biżuterii, a także protez zębowych, szkieł kontaktowych i aparatów słuchowych.
• Należy też zmyć lakier z paznokci. W trakcie operacji na palcach mierzona jest saturacja, czyli wysycenie krwi tlenem- lakier może zaburzyć wynik oznaczenia.

Znieczulenie ogólne- ewentualne działania niepożądane

Zarówno przy wybudzaniu, jak i podczas całego trwania narkozy, pacjent pozostaje pod stałą kontrolą anestezjologa. Ponieważ użyte leki znieczulające mogą wywołać działania niepożądane. 

Najczęstsze powikłania znieczulenia ogólnego to: ból głowy, zawroty, ból gardła, chrypka (powikłania po intubacji), reakcje uczuleniowe oraz nudności i wymioty pooperacyjne. Pooperacyjne nudności i wymioty występują średnio u 30% operowanych. Wyniki badań wskazują, że nudności spowodowane są głównie przez wziewne środki znieczulenia i opioidy. Ponadto mogą pojawić się okresowe problemy z pamięcią, zasinienia w miejscu wkłucia lub świąd spowodowany reakcją alergiczną na niektóre leki. Wszystkie wyżej opisane objawy są czasowe, łagodzi się je farmakologicznie.

Znieczulenie ogólne- bezpieczeństwo zastosowania

Przed poddaniem się znieczuleniu ogólnemu pacjent powinien bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza. Należy poinformować go, jeśli jego wskazania z jakiegoś powodu nie były przestrzegane. W niektórych wypadkach lekarz może opóźnić wykonanie zabiegu ze względu na infekcję, nieunormowany poziom glukozy czy problemy z ciśnieniem krwi. Minimalizuje to ryzyko powikłań. Trzeba pamiętać o tym, że przez cały okres zabiegu lekarz monitoruje stan pacjenta. Zespół operacyjny pilnuje, aby zabieg przebiegł bezboleśnie a samopoczucie po operacji było możliwie najlepsze. Dzisiejsze metody są dużo bezpieczniejsze niż jeszcze kilkanaście lat temu. Pacjent wybudza się szybko, a ryzyko powikłań jest istotnie mniejsze.